شاخصهاي انسان توسعه مدار

به گزارش خبرنگار "مهر"، توسعه جدا از اينكه در چه كشوري اتفاق مي افتد نيازمند انسانهايي خاص است. بدين مفهوم كه توسعه با انسانهايي امكان پذير مي شود كه ويژگيهاي شخصيتي ، اجتماعي ، سياسي و مدني ويژه اي داشته باشند.

اگر كشوري از سرمايه مادي خوبي مانند معادن  و منابع انرژي برخوردار باشد اما از سرمايه انساني متوازن و سازگار با توسعه بهره مند نباشد نمي تواند اميد به توسعه داشته باشد.

بحث بر سر اين است كه ويژگيهاي انسان توسعه مدار چيست؟ آيا مردم ايران چنين ويژگيهايي را دارند و اگر ندارند چه خصوصياتي دارند كه امكان توسعه را در شرايط كنوني از ايران سلب كرده است؟

با نگاهي به كشورهاي توسعه يافته و بررسي عوامل توسعه در اين كشورها به چارچوبي از عوامل انساني و غيرانساني دست مي يابيم. در بعد عوامل انساني ويژگيهايي را ملاحظه مي كنيم كه تاحدي  اكتسابي هستند و اين امر نشان مي دهد كه اين ملتها اين خصوصيات را به مرور زمان ياد گرفته اند و امري ذاتي نيستند. بنابراين در فهرستي محدود به چند مورد از آنها اشاره مي كنيم.

اولين خصوصيت مورد بررسي سختكوشي است. انسان سختكوش برون گرا است، يعني به كار كردن با ديگران ميل شديد دارد و پيوسته در پي تسلط بر محيط زندگي خود است . انسان سخت كوش بر اساس اصل اختيار و مسئوليت عمل مي كند و كل زندگي خود را با تلاش و عمل خويش اداره مي نمايد. اين خصيصه يكي از مولفه هايي است كه امكان توسعه را فراهم مي كند. خوي كوشندگي همراه با اصل اختيار و مسئوليت شرايطي را در جامعه ايجاد مي كند كه اولاً انسانها فرصت سوز نباشند و ارزش زمان را بدانند و ثانياً هيچ كس از زير بار مسئوليت و عملي كه بر عهده او گذاشته است شانه خالي نكند.

بدين جهت با جامعه اي كه خيلي از انسانهاي آن بيشتر اوقات خويش را تلف مي كنند و علاقه چنداني به فعاليت هدفمند ندارند امكان توسعه وجود ندارد . به نظر مي آيد ايرانيها آن روحيه كوشندگي خويش را كه در تاريخ واجد بوده اند از دست داده اند.

دومين ويژگي، حسابگري و آينده نگري است. انسانهاي سازگار با توسعه حسابگر، دقيق و كاملاً آينده نگر هستند. اين انسانها براي تمام زواياي زندگي خويش برنامه و حساب خاصي دارند؛ براي وقت خويش، رفاه خويش، آگاهي و سواد خويش و براي درآمد و سرمايه خويش. آنها به طور كلي براي لحظه لحظه از زندگي خويش در تمام جوانب آن برنامه دارند.

توسعه در اين بعد به انسانهايي نياز دارد كه بي علت، زمان، سرمايه با عمر خويش را هدر ندهند. اما در ايران ما بيشتر با انسانهايي سروكار داريم كه گاهي هيچ برنامه اي براي زندگي خويش ندارند و در خيلي از موارد با نهايت بي دقتي و ولخرجي ، وقت و پول و حتي وجود خويش را به هدر مي دهند، چنين است كه بي برنامه و بي حساب به پيش مي روند و بيشتر بر اساس اتفاق يا شانس عمل مي كنند.

خصوصيت بعدي علم گرايي و داشتن روحيه يادگيري و كنجكاوي است. متاسفانه در اين خصوصيت آمار مطالعه در ايران كه شايد كمتر از 10 دقيقه براي هر نفر در روز باشد همه چيز را نشان مي دهد.

مجهز بودن يك ملت به دو خصيصه آموزندگي و كنجكاوي باعث پيشرفت علمي و بالا رفتن آگاهي و شعور سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي و علمي جامعه مي شود . قانع نبودن انسانها به آنچه مي دانند و حساس بودن به يادگيري اگر در كشوري نهادينه شود، زمينه بسيار مناسبي براي توسعه فراهم مي شود.

يكي ديگر از ويژگي انسان  متناسب با توسعه خطرپذيري و بي باكي در زندگي فردي و جمعي است. انسان بايد هر روز منتظر پديده اي جديد در زندگي خود باشد. شرايط كنوني جهاني با توجه به تغييرات سريع در حوزه هاي مختلف علمي، فنآوري و اختراعات به انسانهايي نيازمند است كه هر آن، زمينه تغيير و تحول را داشته باشند. يعني اينكه انسانهايي مدرن و پويا باشند و از قالب سنتي و ثابت زندگي فكر كردن  خارج شده باشند.

يكي از ويژگيهاي افراد جامعه توسعه يافته خطر پذيري در همه ابعاد زندگي همراه با قواعد و اصول عقلاني است. اين مسئله بيشتر با بحث پويايي و تغييرات سريع در امكانات زندگي و انديشه و ابتكارات نوين مرتبط است.